یوکیا آمانو البته تأکید کرده است که علائم مثبتی از سوی کشورهای درگیر در این مسئله مشاهده شده است.
نشست استانبول
حدود 2هفته پیش وزرای خارجه ایران، برزیل و ترکیه نشستی را در استانبول ترکیه برگزار کردند تا با وجود تصویب قطعنامه جدید شورای امنیت علیه ایران، باز هم از مبادله سوخت سخن بگویند.
رامین مهمانپرست، سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور پس از این نشست در مورد نتایج این نشست به خبرگزاری ایرنا گفت که این نشست مجددا با تأکید بر ظرفیت بالای اعلامیه( بیانیه) تهران در مورد تبادل سوخت و ایجاد فضایی سازنده و رو به جلو برای همکاری‌های هسته‌ای میان کشورها، اقدامی مثبت و قابل توجه ارزیابی می‌شود. وی همچنین اظهار امیدواری کرد که جزئیات مربوط به تبادل سوخت در سریع‌ترین زمان در مذاکرات آتی مشخص شود.
توقف غنی‌سازی؟
یک روز پس از نشست استانبول و در حالی که دیپلمات‌های ایرانی از مطرح شدن طرح تبادل سوخت در این نشست سخن می‌گفتند، احمد داوود‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه از توافقات خود و همتای برزیلی‌‌اش با منوچهر متکی پرده برداشت و گفت: پیامی که در این دیدار به ترکیه داده شد این بود که اگر نیاز ایران به سوخت برای فعالیت‌های تحقیقاتی تأمین شود، این کشور از ادامه غنی‌سازی اورانیوم تا 20درصد خودداری می‌کند. وی تأکید کرد ایران آمادگی دارد که درصورت پذیرش این پیشنهاد از سوی غرب، به نگرانی‌های موجود درباره غنی‌سازی پاسخ دهد.
همزمان با سخنان وزیر امور خارجه ترکیه، پی.جی‌کرولی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده هم اعلام کرد که این کشور موضوع توقف غنی‌سازی اورانیوم 20درصدی توسط ایران را با جدیت پیگیری می‌کند.
ناگفته پیداست نگرانی غربی‌ها درباره غنی‌سازی ایران آنگونه که بارها رهبران اروپایی و آمریکا گفته‌اند تنها با توقف کامل غنی‌سازی در ایران محقق خواهد شد و مشخص نیست درحالی که رهبران سیاسی کشور بارها بر ادامه غنی‌سازی- به هر قیمتی- در کشور سخن گفته‌اند، وزیر امور خارجه ترکیه اینگونه با اطمینان از کدام توافق با همتای ایرانی خود سخن می‌گوید.
پس از امضای توافقنامه تهران، تحریم‌های جدید شورای امنیت به تصویب رسید و یکی از مفاد قطعنامه چهارم شورای امنیت، درخواست برای توقف فعالیت غنی‌سازی از سوی تهران است.
غنی‌سازی می‌کنیم اما...
سخنان وزیر امور خارجه ترکیه و حرف‌هایی که او به نقل از دیپلمات‌های ایرانی زد، با توجه به تصویب قطعنامه جدید شورای امنیت علیه ایران در داخل واکنش‌های مثبتی نداشت. همین موضوع هم سبب شد تا علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نخستین مقام رسمی‌ای باشد که خود را ملزم به «توضیح» بداند. وی بدون اشاره به سخنان وزیر ترک گفت که اصل غنی‌سازی قابل واگذاری نیست اما اگر سوخت رآکتور تهران تأمین شود آن وقت ادامه غنی‌سازی با غنای 20درصد را بررسی می‌کنیم و در عین حال ما اصراری بر ادامه غنی‌سازی 20درصد درصورت تأمین سوخت رآکتور تهران نداریم.
ربطی ندارد
سخنان وزیر امور خارجه ترکیه درباره قول‌های دیپلمات‌های ایران برای رفع آنچه وی نگرانی غربی‌ها درباره غنی‌سازی در ایران خواند و سخنان علی اکبر صالحی در این باره نه تنها گرهی از آنچه در نشست استانبول گذشت باز نکرد بلکه در نهایت خود وزیر امور خارجه را مجبور به سخن گفتن در این باره کرد. منوچهر متکی با تأکید بر اینکه در نشست سه جانبه استانبول هیچ بحثی درباره غنی‌سازی 20 درصد ایران برای تأمین سوخت رآکتور تهران صورت نگرفته است، گفت که بحث غنی‌سازی 20 درصد اساسا هیچ ارتباطی به نشست سه‌جانبه ایران، برزیل و ترکیه ندارد و ما این نشست را در راستای تسهیل برای تبادل سوخت 5/3درصد و تحویل سوخت هسته‌ای رآکتور تهران برگزار کرده‌ایم.
از سخنان وزیر امور خارجه اینگونه استنباط می‌شود که در نشست استانبول اساسا سخنی درباره توقف غنی‌سازی در ایران مطرح نشده است و وزیر خارجه ترکیه نهایتا برداشت شخصی خود از این نشست را به مطبوعات گفته است.
متوقف نمی‌کنیم
اینگونه به‌نظر می‌رسد که سخنان علی اکبر صالحی از یک سو و منوچهر متکی از سوی دیگر هم نتوانست اعتماد بسیاری از سیاستمداران ایران را جلب کند. از همین رو بود که نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بدون اشاره به سخنان متکی و صالحی با تأکید بر اینکه ما به هیچ عنوان غنی‌سازی را متوقف نخواهیم کرد، گفت که متناسب با نیازمان به غنی‌سازی ۲۰درصد ادامه خواهیم داد.
زهره الهیان، دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم گفت که حتی اگر تحویل سوخت از سوی دیگر کشورها صورت گیرد ایران می‌تواند غنی‌سازی ۲۰درصدی را در جهت مصارف صلح آمیز ادامه دهد. وی افزود: نیاز ایران به غنی‌سازی ۲۰درصد، در جهت فناوری صلح آمیز هسته‌ای و تولید رادیوداروها برای تشخیص و درمان بیماری‌های لاعلاج و مصارف پزشکی بوده است و ملت ایران هیچ‌گاه از این حق مسلم خود کوتاه نمی‌آید.
این درحالی است که همانگونه که اشاره شد علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفته بود اصراری بر ادامه غنی‌سازی 20درصد درصورت تأمین سوخت رآکتور تهران نداریم.محمد کوثری، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم تأکید کرد که ایران در بحث غنی‌سازی ۲۰درصدی اورانیوم تجدید نظر نمی‌کند. وی البته گفت که جمهوری اسلامی ایران تا زمانی که اطمینان پیدا نکند که سوخت ۲۰درصدی تأمین می‌شود مسیر خود را ادامه می‌دهد.
وعده‌ای برای سال1390
از سخنان دیپلمات‌های ایرانی اینگونه استنباط می‌شود که تهران درصورت تأمین سوخت از طرف‌های خارجی، حاضر به توقف غنی‌سازی 20درصدی است.
چندی پیش رئیس سازمان انرژی اتمی در مورد روند تولید سوخت 20درصد در ایران گفته بود که حدود 20کیلو اورانیوم 20درصد تولید کرده‌ایم و اکنون نیز مشغول ساخت صفحات سوخت هستیم و در شهریور سال آینده (1390) سوخت را تحویل رآکتور تهران می‌دهیم.اعلام رسمی تصمیم ایران برای تولید سوخت رآکتور تهران در داخل کشور تا شهریور سال1390 در حالی است که رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته است که براساس اعلام شورای‌عالی امنیت ملی درصورت تأمین سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران، ایران هیچ اصراری بر ادامه تولید این سوخت در داخل ندارد.
پیشنهاد معلق
3 کشور روسیه، فرانسه و آمریکا در مهرماه سال1388 به ایران پیشنهاد دادند که در ازای تحویل ۱۲۰۰کیلوگرم از اورانیوم با غنای پایین، نزدیک به ۱۲۰کیلوگرم سوخت مورد نیاز برای رآکتور تحقیقاتی تهران را دریافت کنند.
با این وجود اما تلاش غربی‌ها برای تحریم ایران مانع از جدی گرفته شدن سخنان دیپلمات‌های غربی شد و در نهایت ایران با 2کشور برزیل و ترکیه به توافقی درباره مبادله سوخت دست یافت که به بیانیه تهران مشهور شد.آنچه هم این روزها از سوی دیپلمات‌های کشورمان و سایر طرف‌های درگیر در پرونده هسته‌ای ایران دنبال می‌شود ادامه توافقی است که پیش از قطعنامه آخر شورای امنیت در تهران انجام شد و بیانیه‌ای هم صادر شد. استقبال غربی‌ها از توافق 2هفته پیش استانبول درباره غنی‌سازی و مطرح‌شدن دوباره پرونده سوخت نشان از آن دارد که ایران هنوز برگ‌هایی برای چانه‌زنی در میز مذاکرات دارد.
اما در نهایت آنچه منافع ملی ایران را تأمین می‌کند نه سخنان دو پهلو و شنیدن اخبار نشست دیپلمات‌های ما از زبان غربی‌ها و رسانه‌های خارجی است بلکه استفاده از همه ظرفیت کارشناسی کشور در رسیدن به این اهداف است.
